Domotica en ICT in de zorgomgeving: ei van Columbus of de zwakste schakel?

De maatschappelijke discussie over zorg is heftig en levendig. Hoe betalen we de toenemende vraag om zorg? Hoe kunnen we mensen zo lang mogelijk – levensloopbestendig – in hun eigen omgeving laten wonen? Hoe realiseren we optimale extramurale zorg? Hoe bepaal je een klantwens? Zijn er echt klantvriendelijke toepassingen waarmee zorgvragers én zorgverleners uit de voeten kunnen? Er is afgelopen jaren al veel in kaart gebracht op hoe technologie ondersteunend is aan gemak, veiligheid en welbevinden en bottom line het bieden van een hoge zorgkwaliteit. Inzet van domotica en ICT is overduidelijk noodzakelijk.
Technologie als slimme deler
Domotica en ICT; het zijn twee woorden die direct met de zorgverlening in verband worden gebracht. Vaak gepresenteerd als het ei van Columbus; oplosser van alle zorgproblematiek. Waarheid, of juist de zwakste schakel? Om die vraag te beantwoorden is het beter om eerst de begrippen te definiëren. ICT staat voor Informatie- en CommunicatieTechnologie, het is een paraplunaam voor alles wat zich met digitale informatiesystemen, telecommunicatie en computers bezighoudt. Domotica is de verzamelnaam voor alles wat zich bezighoudt met de integratie van bestaande en nieuwe technologie in een woon- werk en zorgomgeving. Het zijn twee begrippen die veel overeenkomsten hebben, maar ook enkele specifieke verschillen. Waar het bij ICT vooral de oriëntatie ligt op de onderliggende netwerken, juiste hardware en slimme toepassingen wordt bij Domotica meer aandacht gelegd op de functionaliteit van technologie in termen van (gebruikers)gemak, veiligheid en besparing. Beiden versterken elkaar en worden daarom verder door mij steeds aangeduid onder de noemer: technologie. Met deze positionering ga ik terug naar de vraag; het ei van Columbus? Het antwoord is kort en krachtig: nee. Technologie is niet hét antwoord, maar zeker ook geen zwakste schakel. Toegepaste technologie brengt significante toegevoegde waarde in het samenspel van beleids- en operationele processen binnen de zorgorganisatie.
Het juiste vertrekpunt
Ook de wereld van technologie is dynamisch. Introducties van nieuwe producten, diensten en zienswijzen zijn aan de orde van de dag. Wat vandaag nieuw is, lijkt morgen al geschiedenis. In die turbulentie moet de zorgsector een juiste koers vliegen. Nieuwe plannen ontwikkelen waarin technologie een duidelijke plaats heeft in termen van duurzaam- en betrouwbaarheid. Rekening houdend met de specifieke kenmerken van de doelgroep. Lastig, maar niet onmogelijk. Er zijn al voldoende succesvolle projecten die dit aantonen. Projecten waarin technologie breed geïntegreerd is toegepast. Pioniers in zorgverlening zijn voorgegaan met vallen en opstaan, lerend en volhoudend doorgegaan om visie om te zetten naar beleid én operationele processen. De voorbeelden laten – buiten de warboel in (financiële) belangen – enkele generieke uitdagingen zien. Bijvoorbeeld de vraag: welke basistechnologie wordt er gebruikt? Te vaak zie ik nog die vraag beantwoord worden in voorgeschreven specificaties van producten. In een dergelijke uitvraag wordt er minimaal nagedacht over de plaats van technologie en toegevoegde functionaliteiten die geïntegreerde oplossingen brengen. Nog te vaak worden minimale normen aangenomen als maximale uitgangspunten. Op experimentele wijze worden zo nieuwe technologie steeds maar weer ingezet bovenop de traditionele techniek. Het frappante? Juist deze basis biedt u geen enkele mogelijkheid in een flexibele, met uw organisatie en ontwikkelingen meegroeiende, infrastructuur. Aanpassingen achteraf zorgen zo voor de nodige irritatie en onnodige extra investeringen. Ook hierin geldt het bekende spreekwoord: een goed begin is het halve werk!
Een creatief proces
In de zorgsector moet technologie zich steeds opnieuw bewijzen in gebruikersomgevingen. Het lijkt alsof de zorgsector elke pilot wil piloten. Het belang van goed onderzoek is duidelijk en onmiskenbaar. Toch is het bijzonder om vast te stellen dat vandaag de dag door de zorgsector regelmatig kostbaar onderzoek wordt gedaan naar de effecten van inzet van technologie. Onderzoek waarvan de uitkomstessentie al genoteerd staan en beschikbaar zijn in duimdikke rapporten. Een duidelijke rol voor de overheid is hierin weggelegd. Het gaat om energie en (Europees) geld wat beter omgezet kan worden naar praktische basistoepassing.
Het kan anders en beter, al vergt dit wel een totaal andere manier van denken en samenwerken. Mijn uitgangspunt is dat de hedendaagse zorgverlener – inherent aan de fysieke plek! – voor ruim 80% in de handelingen afhankelijk is van de beschikking over energie en beschikbaarheid van technologie. Niet als vrijbrief ‘dan is alles mogelijk’, maar als uitgangspunt in het ontvangen van een gelijkwaardige plaats binnen ontwikkelingsplannen en bouwprocessen. Daar waar de architect een blauwdruk van het gebouw maakt, maakt de systeemintegrator deze voor de benodigde technologie. Optimale afstemming door integraal te ontwerpen en te bouwen biedt creatieve toekomstgerichte zorgvoorzieningen, die met de tijd en met de gebruiker(s) mee kunnen groeien.
Écht samenwerken is de sleutel
Technologie is complex. Er is specifieke kennis van zaken en vaardigheden nodig om technologie juist te projecteren in uw plannen. Rekening houdend met de ontwikkelingen in uw sector. Inzet van slimme, geïntegreerde technologie is zeker een antwoord op de toenemende uitdagingen in de zorgsector. Écht integraal ontwerpen is dan wel van belang. Op gelijkwaardigheid kennis en kunde samenbrengen is hierin een pré. Heldere opdrachten, eenduidige wederzijdse verwachtingen en reële condities zijn raadzame voorwaarden.
Realiseer en accepteer dat de wereld van zorg en technologie dynamisch blijft. Wanneer dit het gezamenlijke vertrekpunt is dan komen we samen tot vernieuwende en creatieve ideeën en meer dan dat; tot toepasbare oplossingen.