Het CBS houdt elke twee jaar de “Community Innovation Survey” (CIS). Maar de uitkomsten van het onderzoek van de periode 2016-2018 zijn recent pas bekend geworden. Eind 2022 zullen de uitkomsten van de periode 2018-2020 bekend gemaakt worden.
Omdat recentere cijfers dus nog niet bekend zijn bespreek ik in een drietal STEMmingscafe de belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek voor de Nederlandse industrie. Tijdens het STEMmingscafe van 14 januari j.l. is het eerste deel besproken en kijk ik in dit blog daarop terug. De volgende delen “Samenwerking bij innovatie in de Nederlandse industrie loont” en "Belemmeringen bij innovatie" worden besproken in de STEMmingscafé's van 11 februari en 18 maart a.s.
Betrouwbaarheid van het onderzoek
De CIS wordt gehouden onder bedrijven met meer dan 10 werkzame personen. In 2016 waren dat 69.750 bedrijven. Aan het CIS hebben in totaal 54.920 bedrijven meegedaan en met een respons van 79% zijn de uitkomsten van dit onderzoek betrouwbaar. 37% van alle bedrijven die meegedaan hebben aan het onderzoek zegt met innovatie bezig te zijn (innovatoren).
Door STEM Ambassadeur Chris Goes
Wat is innovatie?
Het CBS verstaat onder innovatie: Het ontwikkelen van nieuwe of sterk verbeterde producten (productinnovatie) en/of het in gebruik nemen van nieuwe of sterk verbeterde productieprocessen (procesinnovatie).
Innovaties kunnen nieuw zijn voor een bedrijf, maar hoeven dat dan niet te zijn voor de betreffende bedrijfstak of markt. De ontwikkeling van een innovatie kan door het bedrijf zelf of (al dan niet deels) door andere bedrijven zijn gedaan.
Het begrip innovatie is door het CBS zeer breed gedefinieerd en komt overeen met de definitie die het PDMA (Product Development & Management Association) hanteert:
1. Incrementele innovaties – (kleine) verbeteringen van bestaande producten, diensten en processen.
2. Platform innovaties - geheel nieuwe technieken die de basis vormen voor nieuwe producten en diensten (2G, 3G, 4G, 5G, 6G bijvoorbeeld).
3. Breakthrough innovaties - geheel nieuw voor de wereld (uitvindingen).
Het zijn dus niet alleen de “uitvindingen” (breakthroughs) die als innovatie gelden. Ook verbeteringen van de processen m.b.v. automatisering zoals invoeren van een ERP systeem vallen onder de definitie want ze zijn nieuw voor de organisatie en kunnen leiden tot aanmerkelijke efficiencyverbeteringen, die ook voor de klant veel waarde kunnen toevoegen.
Innovatie bij Nederlandse industrie het hoogste
Aan de deelnemers van het STEMmingscafé is gevraagd wat zij denken over de innovatiekracht van de Nederlands industrie.
Het merendeel van de deelnemers is van mening dat de Nederlandse industrie zeer innovatief is in vergelijking met andere sectoren.
En dat klopt ook: uit het CIS 2016-2018 komt de industrie (nijverheid) als meest innovatieve sector naar voren; 55% van de ondernemingen met meer dan 10 werkzame personen geeft aan met innovatie bezig te zijn, wordt bijna 1,5 keer zo veel dan gemiddeld in het Nederlandse bedrijfsleven.
Het aandeel bedrijven dat succesvol innoveerde in 2016–2018 lag iets lager maar hierbij was de industrie ook leidend 51% tegen 35 % gemiddeld. Onder succesvol wordt verstaan dat de innovatie is afgerond en geïmplementeerd en na 3jaar op de markt aanwezig, of toegepast wordt als het een procesinnovatie betreft.. Daarnaast was ook het aandeel van bedrijven met niet-afgeronde innovaties groter bij industriële bedrijven (4 procent) dan gemiddeld (2 procent).
Tabel 1 innovatie bij alle Nederlandse bedrijven naar sectoren
Ook grotere bedrijven in industrie innovatiever
De deelnemers aan het STEMmingscafé van 14 januari zijn van mening dat kleine bedrijven (10-50 werkzame personen) innovatiever zijn dan grote bedrijven. De CIS laat echter het tegenovergestelde zien: grote bedrijven zijn vaker beduidend innovatiever dan kleine.
Tabel 2 (CBS-CIS 2016-2018) - innovatie bij alle Nederlandse bedrijven naar omvangUitsplitsing naar bedrijfsgrootte op basis van het aantal werkzame persoenen (wp) laat zien dat de grote ondernemingen (met meer dan 250 werkzame personen) relatief gezien het meest met innovatie bezig zijn. Kleinere ondernemingen zijn relatief minder met innovatie bezig (37%) al is het aantal kleinere bedrijven met innovaties groter dan het aantal middelgrote (50-250 wp) en grote ondernemingen die als innovator te boek staan.
Onder bedrijven met 250 of meer werkzame personen bedroeg het aandeel bedrijven met afgeronde innovaties 52 procent, tegen 31 procent bij bedrijven met 10 tot 50 werkzame personen. Grote bedrijven hadden ook vaker niet-afgeronde vernieuwingen dan kleine bedrijven in de periode 2016–2018.
Een nadere uitsplitsing van de grote bedrijven naar sectoren laat zien dat de grotere industriële bedrijven meer met innovatie bezig zijn dan de andere grote Nederlandse bedrijven: 76% tegenover 59% gemiddeld.
Tijdens het STEMmingscafé kwam naar voren dat grote bedrijven veelal meer het initiatief nemen voor 
Tabel 3 Innovatie (boven in industrie op basis omvang en (onder) alle Nederlandse bedrijven per sectorTinnovatie en ook zelf meer de kwaliteiten in huis hebben (mankracht, geld) om innovatie mogelijk te maken. Onder het grote aantal middelgrote en kleine bedrijven in de maakindustrie worden veel organisaties als "jobbers" getypeerd. Bedrijven die de productieprocessen uitvoeren voor grote afnemers en zich uitsluitend op het zo doeltreffend mogelijk uitvoeren van deze processen hebben gericht.
Kleine organisaties zijn echter doorgaans wel flexibeler en wendbaarder en kunnen sneller schakelen als ze innoveren. Kleine organisaties blijken ook nogal eens een initiatief van ex-medewerkers van grotere bedrijven die hun innovatieve ideeën niet bij hun (voormalige ) werkgever gerealiseerd zagen.
De weerstand van verbeteren is vaak bij grote bedrijven groot. Het komt veelvuldig voor dat grote organisaties de kleine innovatieve bedrijven opkopen zodra deze hun innovatie succesvol op de markt hebben gebracht. Zij kunnen vanwege hun grotere marktpositie de innovaties sneller en adequater vermerkten.
Aardolie-, chemische-, rubber- en kunstofindustrie het meest innovatief
De Nederlandse industrie bestaat uit een veelheid van sectoren en type ondernemingen. Het overzicht van tabel 4 laat zien dat de 
Aardolie-, chemische-, rubber- en kunststofindustrie het meest innovatief is (73%), direct gevolgd door de elektrotechnische industrie (70%). De voedings- en genotsmiddelen industrie is binnen de industrie het minst innovatief maar is meer innovatief dan het landelijk gemiddelde van alle sectoren..
In de gegevens zal een aanzienlijke vertekening zitten omdat bijvoorbeeld de elektrotechnische en machine-industrie levert aan de kunststoffenindustrie. Innovatie bij de één zal mogelijk leiden tot innovatie bij de ander. Ook werken veel bedrijven samen.
Over hetgeen we daarover besproken hebben in het STEMmingscafé van 11 februari kun je meer lezen in het blog "Hoezo samenwerken bij innovatie?'
Zet Innovatie (opnieuw) op de agenda
De cijfers van de CIS betreffen de periode 2016-2018 en dat is zelfs ruim voor de start van de Corona epidemie die veel veranderingen - ook op het gebied van innovatie - hebben ingezet. Nieuwe vraagstukken hebben zich het laatste halfjaar aangediend wat heeft geleid tot aanzienlijke prijsstijgingen in nagenoeg alle sectoren. Innovatie (zowel procesinnovatie als producten- en diensteninnovatie die tot verlaging van kosten leiden bij de eigen organisatie of bij de klanten zijn nodig om concurrerend te blijven. De cijfers van het CBS onderzoek zijn dan misschien wat gedateerd, maar wellicht zijn ze aanleiding om weer eens kritisch te kijken naar de huidige en mogelijk nieuwe innovaties. De uitkomsten kunnen een mooi begin zijn om innovatie opnieuw op de agenda te zetten.
Een eerste mooie stap daarvoor is om de innovatie Quick Scan van STEM-imc uit te voeren. Of wil je een keer persoonlijk overleggen hoe je innovatie (opnieuw) op de agenda krijgt bij jouw technische B2B bedrijf? Neem dan gerust contact op. Dat kan via deze link.
Lees ook de andere blogs die Chris Goes over dit onderzoek geschreven heeft::
